به تازگی (۸ دسامبر۲۰۱۶) الزویر (elsevier) از محصول جدیدی تحت عنوان ژورنال متریکJournal Metrics رونمایی کرده است. آنچه که در این محصول خودنمایی می کند فاکتور جدیدی است به نام “سایت اسکور” CiteScore که الزویر ارائه داده است و به نوعی رقیب (ایمپکت فاکتور یا ضریب تأثیر) IF تامسون – رویترز محسوب می گردد. مجموعه متریکس CiteScore در تکمیل سایر شاخص‌های اسکوپوس از جمله SNIP و SJR (رتبه مجله درSCImago) معرفی شده که روی هم بینش کاملی از وضعیت تاثیر بیش از ۲۲ هزار منبع استنادی ارائه می‌دهند.
هم اکنون ۲۲۲۵۶ عنوان نشریه (منظور فقط مجلات نیستند هر چیزی که به صورت پیوسته در حال ایندکس شدن در اسکوپس می باشد اعم از مجلات، همایش نامه ها، انتشارات تجاری و book series) که در الزویر چکیده های مقالاتشان ایندکس شده است در وب سایت جدید، دارای “CiteScore” هستند و فعلا هم این ابزار به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار گرفته است. شاخص استنادی اصلی CiteScore در هر دوره بر اساس استنادات به مقالات مجله در ۳ سال قبل محاسبه می‌گردد.
سایت‌اسکور یک شاخص ساده برای اندازه‌گیری تاثیر استنادی مجلات است. بر خلاف ضریب تاثیر که انواع خاصی از مقالات (مروری و پژوهشی و فنی) را در محاسبه تعداد مقالات در مخرج کسر در نظر میگیرد، این شاخص همه انواع مقالات را در محاسبه خود در نظر میگیرد.
یک مورد خاص که در سایت‌اسکور وارد محاسبه نمی‌گردد، مقالات In press است. از آنجایی که اسکوپوس همه مقالات In press را از ناشران مختلف دربرنمی‌گیرد، لذا برای اجتناب از bias در محاسبات این شاخص استنادی، مقالاتی که هنوز در شماره‌ای از مجله وارد نشده‌اند، در محاسبه سایت‌اسکور وارد نمی‌شود.
سایت‌اسکور از تقسیم استنادات به مقالات سه سال اخیر بر تعداد مقالات سه سال اخیر به‌دست می‌آید.
برای مثال سایت اسکور ۲۰۱۵ نشریه ی نیچر متدز (Nature Methods) 15.62 است که از تقسیم تعداد استنادهایی که مقالات سالهای ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ این نشریه در سال ۲۰۱۵ دریافت کرده (تعداد ۱۷۱۱۹ استناد – صورت کسر) بر تعداد مقالات این نشریه در سه سال بیان شده (تعداد ۱۰۹۶ مقاله – مخرج کسر) به دست می‌آید.
سایت‌اسکور ترکرCiteScore Tracker شاخص دیگریست که نحوه محاسبه آن همانند سایت‌اسکور است با این تفاوت که قرار است به صورت ماهیانه برای همان سال به‌روزرسانی شود. البته سایت‌اسکور فقط یک بار ارائه می‌شود و دیگر هم تغییر نمی‌کند ولی سایت‌اسکور ترکر به دلیل ماهیت خود نیازمند ۱۲ بار تغییر و به‌روزرسانی در سال است.
مثلا سایت‌اسکور سال ۲۰۱۵ نشریه ی نیچر توسط اسکوپوس عدد ۱۴.۳۸ اعلام شده است که دیگر تغییر نمی‌کند. اما سایت‌اسکور ترکر همین مجله عدد ۱۱.۵۱ برای آپدیت دسامبر ۲۰۱۶ می‌باشد. عدد ۱۴.۳۸ نشان می دهد که هر عنوان از اسناد منتشر شده در نشریه ی نیچر به طور متوسط ۱۴.۳۸ استناد در طول سه سال دریافت کرده است.
برای یادگیری اینکه چگونه “سایت اسکور” محاسبه می شود عکس زیر گویای این موضوع است. برای مثال “سایت اسکور ۲۰۱۵ نشریه ی نیچر” عدد ۱۰۸۷۵۷ در صورت کسر، تعداد استنادهایی که مقالات سالهای ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ در سال ۲۰۱۵ دریافت کرده اند بر عدد ۷۵۶۳ ( مخرج کس تعداد مقالات نیچر در سه سال بیان شده) تقسیم شده است.
*نکته ای که باید باز هم توجه شما جلب شود این است که در اینجا همه ی انواع مدارک چاپی توسط نشریه مورد محاسبه قرار می گیرند اعم از سرمقاله، مقاله پژوهشی، مقاله ی مروری، مقاله ی کنفرانسی،سرمقاله و… (به جز Articles-in-press)
*This not only includes articles and reviews but also letters, notes, editorials, conference papers and other types indexed by Scopus
و اما برای شاخص “سایت اسکور ترکر” که به صورت ماهیانه برای سال جاری ارائه می شود از اواخر ماه می میلادی May آغاز می گردد. یعنی اینکه ما در اینجا برای سال ۲۰۱۶ به صورت ماهیانه گزارش های ژوئن۲۰۱۶، جولای۲۰۱۶،…..اوریل ۲۰۱۷ و می ۲۰۱۷ خواهیم داشت. چرا که در حدود اواخر ماه می ۲۰۱۷ شاخص “سایت اسکور” تکمیل و ثابت خواهد شد. (اسکوپوس برای هر سال حدود ماه می شاخص CiteScore را ارائه می دهد).
برای خوانندگان به ویژه دانشجویان بسیار مهم است که تفاوت “سایت اسکور” و “سایت اسکور ترکر” را از روی مطالب نوشته شده در بالا درک کرده باشند.
برای مقایسه دو نشریه در دو حیطه‌ی موضوعی مختلف، شاخص CiteScore Percentile معرفی شده است. مثلا برای نشریه ی نیچر عدد ۹۹ ارائه شده است و این بدان معنی است که این نشریه جزء ۱ درصد بالایی حوزه‌ی پزشکی محسوب می‌گردد و حال اگر نشریه ای در حوزه ی مثلا مهندسی عدد ۴۰ ارائه شود یعنی جزو ۴۰ درصد پایینی نشریات آن حوزه است و لذا این دو نشریه با هم از نظر این شاخص قابل قیاس می شوند .
• دسترسی به این شاخص ها از طریق اسکوپوس بدون دریافت هیچ هزینه‌ای آزاد است.
• بر خلاف ضریب تاثیر (IF) که از Journal Citation Reports تولید می شود نحوه محاسبه سایت اسکور از پایگاه اسکوپوس هست و دارای شفافیت برای همه است. همچنین JCR که ضریب تاثیر از آن محاسبه می‌شود بر خلاف سایت‌اسکور به‌طور آزاد در دسترس همه نیست و نیازمند پرداخت حق اشتراک می‌باشد.
• چکیده مقالات در این شاخص محاسبه نمی‌شوند به خاطر اینکه اسکوپوس آنها را تحت پوشش ندارد.
• Journal self-citations در این شاخص محاسبه می‌شوند.
• دلایلی که تمامی مقالات در محاسبه این شاخص مد نظر قرار میگیرد: کاستن از دستکاری استنادی، نشان دادن تاثیری جامع از کل مجله، موافقت نکردن با سیستم طبقه‌بندی مقالات در محاسبه استنادی.
